Συνέντευξη στη Φιλίππα Ταμπάρη

Ο σημερινός μου καλεσμένος είναι ένας άνθρωπος που γνωρίζει πάρα πολύ καλά από αριθμούς, προσθέσεις αφαιρέσεις, πολλαπλασιασμούς και τα λοιπά… Και σκέφτομαι εγώ, που στα μαθηματικά δεν ήμουν ποτέ καλή: Αφού έχει αυτή τη δυνατότητα, τότε όλα τα μπορεί!

Ο Μιχάλης Πόλυγγερ είναι ένας φίλος από τα παλιά, τον γνωρίζω από όταν συνεργαζόμουν με μια από τις πολλές και σημαντικές εταιρίες που επέβλεπε ως οικονομικός συνεργάτης/διευθυντής. Έχει συνεργαστεί με πολλές μεγάλες επιχειρήσεις, είναι πρόεδρος του Λογιστικού Συλλόγου Αθηνών, ενώ στο πρόσφατο παρελθόν είχε βάλει υποψηφιότητα για δημοτικός σύμβουλος στον Δήμο Αθηναίων.

Κοινωνικός, με επικοινωνιακή στόφα, δεν διστάζει να πει τα πράγματα με το όνομά τους, χωρίς να χρειαστεί να κάνει υπολογισμούς σαν φοροτεχνικός. Συζητήσαμε πολλά, για την οικονομία της Ελλάδας, τον πόλεμο στο Ισραήλ και τις επιπτώσεις στη χώρα μας, τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις που πλήττονται και πολλά άλλα ενδιαφέροντα. 

Κύριε Πόλυγγερ, σας καλωσορίζουμε στην One Voice. Είστε οικονομολόγος και η πορεία σας είναι μακρά, καθώς έχετε συνεργαστεί με αρκετές σημαντικές εταιρίες εδώ στην Ελλάδα και όχι μόνο. Είστε πρόεδρος του Λογιστικού Συλλόγου Αθηνών (ΛΣΑ), καθώς και εκλεγμένο στέλεχος του Οικονομικού Επιμελητηρίου Ελλάδος. Θα σας ρωτήσω, καταρχάς, πώς βλέπετε τα πράγματα αυτήν τη στιγμή στη χώρα μας;

Η κατάσταση στην Ελλάδα σήμερα είναι ένα μείγμα από προκλήσεις και ευκαιρίες, ανάλογα με τον τομέα στον οποίο εστιάζουμε. Μια συνοπτική εικόνα ανά τομέα θα ήταν η εξής:

Οικονομία

Ανάπτυξη: Η ελληνική οικονομία συνεχίζει να αναπτύσσεται με θετικούς ρυθμούς, αν και μετριοπαθείς. Ο τουρισμός παραμένει βασικός μοχλός ανάπτυξης

Επενδύσεις: Υπάρχει αυξημένο ενδιαφέρον από ξένους επενδυτές, ιδιαίτερα σε τομείς όπως οι ΑΠΕ, η τεχνολογία και τα ακίνητα.

Προβλήματα: Το υψηλό κόστος ζωής, η στεγαστική κρίση, ιδίως στις μεγαλουπόλεις και η φορολογική πίεση συνεχίζουν να ταλαιπωρούν τους πολίτες.

Κοινωνία

Ανεργία: Έχει μειωθεί, αλλά παραμένει υψηλή στους νέους και ειδικά στις αγροτικές περιοχές.

Μετανάστευση νέων: Παρότι κάποιοι επιστρέφουν, το brain drain δεν έχει αντιστραφεί πλήρως.

Κοινωνική συνοχή: Υπάρχει κόπωση και δυσπιστία σε θεσμούς, αλλά και μία δυναμική νεότερη γενιάς που διεκδικεί αλλαγές, κυρίως σε περιβαλλοντικά και κοινωνικά θέματα.

Πολιτική

Υπάρχει μία σχετική πολιτική σταθερότητα υπό την έννοια ότι, οι εκάστοτε κυβερνήσεις έχουν μεγαλύτερη διάρκεια σε σχέση με το παρελθόν. Παρόλα αυτά ο διάλογος συχνά χαρακτηρίζεται από έντονη πόλωση και έλλειψη ουσιαστικής πολιτικής αντιπαράθεσης.

Μεταρρυθμίσεις

Προωθούνται, ψηφιακές κυρίως, αλλά και διοικητικές αλλαγές, συχνά όμως, είτε με υπερβολικά γρήγορο ρυθμό που τις καθιστά αδύνατες προς αφομοίωση είτε με αργό ρυθμό συναντώντας αντιστάσεις.

Περιβάλλον

Οι πυρκαγιές και οι πλημμύρες των τελευταίων ετών έδειξαν σοβαρές αδυναμίες στον κρατικό μηχανισμό. Στον αντίποδα, υπάρχει αυξανόμενη οικολογική ευαισθητοποίηση στους πολίτες και ιδιαίτερα στους νέους.

Προοπτικές

Η χώρα βρίσκεται σε κρίσιμο σταυροδρόμι. Αν αξιοποιήσει σωστά τους πόρους (π.χ. Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας) και επενδύσει σε Παιδεία, τεχνολογία και «πράσινη» ανάπτυξη, μπορεί να αλλάξει σελίδα. Ωστόσο, χρειάζεται μεταρρυθμιστικό θάρρος, κοινωνική συναίνεση και πολιτική ωριμότητα.

Ακούμε πως ετοιμάζονται ορισμένες αλλαγές σε ό,τι αφορά τον οικονομικό τομέα με την κυβέρνηση, ήδη, να έχει εξαγγείλει αυξήσεις σε μισθούς, παροχές κ.λπ. Η άποψή σας;

Η κυβέρνηση έχει ήδη διαμορφώσει το πλαίσιο για μια σημαντική οικονομική «εξαγγελία» το φθινόπωρο, ακολουθώντας την υποβολή του Ετήσιου Προγράμματος (Progress Report) στις 30 Απριλίου και την επικείμενη έγκριση από την Κομισιόν το καλοκαίρι. Θα σας αναλύσω τα βασικά στοιχεία που αναμένεται να ανακοινωθούν:

Α. Μείωση φόρων και εισφορών για τη μεσαία τάξη

• Μείωση φορολογικών συντελεστών (εισοδήματος, ΦΠΑ): Το πακέτο-«ανάσα» που θα ανακοινωθεί τον Σεπτέμβριο στη Θεσσαλονίκη προβλέπεται ύψους τουλάχιστον 2 δισ. ευρώ.
• Μείωση ασφαλιστικών εισφορών κατά 1% από την 01.01.2026 (+ επιπλέον 0,5% έως το 2027).

Β. Ενίσχυση συντάξεων και μισθών

• Αποκατάσταση της αύξησης συντάξεων (2,2-2,5%) και των αμοιβών των δημοσίων υπαλλήλων, σε συνέχεια της αύξησης ελάχιστου μισθού (880 ευρώ από τον Απρίλιο 2025, με στόχο 950 ευρώ έως το 2027).
• Επιπλέον 1 δισ. ευρώ για συντάξεις και Δημόσιο, συν 600 εκατ. ευρώ για νέα συνταξιοδοτικά δικαιώματα, συν 1 δισ. ευρώ για Υγεία και Παιδεία, συν 850 εκατ. ευρώ για εξοπλισμούς.

Γ. Κίνητρα στέγασης και αναπλάσεις

• Φορολογικά κίνητρα για ενοικιαστές/ιδιοκτήτες πρώτης κατοικίας, προγράμματα επιδότησης ενοικίων (περίπου 600 εκατ. ευρώ).
• Ενίσχυση προγραμμάτων «Σπίτι μου 2», επισκευών, μακροχρόνιων μισθώσεων.

Δ. Δημόσια και ψηφιακή επένδυση

• Πρόσθετα κεφάλαια για υγεία/εκπαίδευση (έως +1 δισ. σε υγεία/εκπαίδευση, +500 εκατ. ευρώ για δημόσιες επενδύσεις).
• Επιτάχυνση ψηφιοποίησης μέσω Recovery & Resilience: Φορολογική «έφοδος» κατά της φοροδιαφυγής, απλοποίηση δημόσιας διοίκησης.

Ε. Εκμετάλλευση ρήτρας διαφυγής στα αμυντικά έξοδα

• Ζητήθηκε εξαίρεση αμυντικών δαπανών από τον υπολογισμό ελλείμματος (clause defense), ελευθερώνοντας περίπου 600 εκατ. ευρώ επιπλέον δημοσιονομικού χώρου για πακέτο παροχών για το 2026.

ΣΤ. Στα όρια του νέου Ευρωπαϊκού Κανόνα Δαπανών

• Το πλαίσιο δαπανών 2025 ορίστηκε στο 3,6% του ΑΕΠ, η Ελλάδα στοχεύει σε αύξηση κατά 3 δισ. ευρώ σε σχέση με το 2024. Μέρος για «τακτικές» παροχές περίπου 1 δισ. ευρώ, το υπόλοιπο ανοίγει «δημοσιονομικό χώρο».

Συμπερασματικά, η κυβέρνηση ετοιμάζει ένα οικονομικό πακέτο αξίας 2 δισ. ευρώ, με στόχο μόνιμες φορο-κοινωνικές ελαφρύνσεις, αύξηση διαθέσιμου εισοδήματος για ευρείες κοινωνικές ομάδες, υλοποίηση ψηφιακών, υγειονομικών και εκπαιδευτικών υποδομών και αξιοποίηση ευρωπαϊκών εργαλείων και άμυνας για εξασφάλιση δημοσιονομικού χώρου.

Γνωρίζω πως ένας από τους τομείς με τους οποίους ασχολείστε είναι και η ψηφιακή μεταρρύθμιση. Στην πράξη τι σημαίνει αυτό;

Η ψηφιακή μεταρρύθμιση είναι γεγονός ότι, ειδικά μετά την πανδημία, προχωράει με σχετικά γρήγορους ρυθμούς. Μερικές από τις κυριότερες ψηφιακές πλατφόρμες, όπως το gov.gr (περίπου 2.500 υπηρεσίες), η άυλη συνταγογράφηση και το e-health, το gov.gr wallet, οι πλατφόρμες MyAADE και MyDATA, καταγράφουν ήδη σημαντικά επιτεύγματα επιτυγχάνοντας γρήγορη εξυπηρέτηση χωρίς φυσική παρουσία, ενοποίηση δεδομένων πολιτών, βελτίωση της διαφάνειας και μείωση της γραφειοκρατίας και προωθούν την καινοτομία.

Ωστόσο, σε σημαντικό βαθμό δεν έχει αντιμετωπισθεί ο ψηφιακός αναλφαβητισμός σε ευάλωτες ομάδες. Επίσης, παρουσιάζονται ελλείψεις σημαντικές σχετικά με την κυβερνοασφάλεια και καθυστερήσεις στη διασύνδεση κρατικών βάσεων δεδομένων, ώστε να διασφαλίζεται η απαραίτητη διαλειτουργικότητα.

Οι προοπτικές, με δεδομένη την πολιτική βούληση και την κοινωνική συναίνεση, παρά τις δυσκολίες είναι θετικές. Στο εγγύς μέλλον θα πρέπει να αναμένουμε τις smart cities και το 5G+, την ανάπτυξη ψηφιακών δεξιοτήτων μέσω ΕΣΠΑ, την ενοποίηση ΑΦΜ, ΑΜΚΑ κ.λπ. σε ενιαίο αριθμό, καθώς και την ψηφιοποίηση στους τομείς της Δικαιοσύνης, Παιδείας και Υγείας.

Πρόσφατα συμμετείχατε σε σημαντικό forum που αφορούσε την πορεία των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Ποιο το μέλλον τους;

Οι ΜμΕ στην Ελλάδα αποτελούν το 99,9% του επιχειρηματικού ιστού, απασχολώντας το 84,6% του εργατικού δυναμικού και συνεισφέρουν στο 67% της προστιθέμενης αξίας, επιδόσεις από τις υψηλότερες στην Ε.Ε.

Οι κύριες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σήμερα είναι:

α. Η χρηματοδότηση και η ρευστότητα. Πάνω από τις μισές διαθέτουν ρευστότητα ενός μήνα με το 25,5% να αντιμετωπίζει κρίσιμη έλλειψη, ενώ το 25% αναφέρει δυσκολία πρόσβασης σε δάνεια.

β. Το ενεργειακό κόστος καθώς και εκείνο των πρώτων υλών αυξήθηκε μέχρι και 39%, πλήττοντας τα περιθώρια κέρδους. Τα παραπάνω, σε συνδυασμό με την ανισότητα στην διαπραγματευτική ισχύ και το καρτέλ των τιμών, που νοθεύει τον ανταγωνισμό.

γ. Μόλις το 43,3% διαθέτει βασική ψηφιακή ωριμότητα, ενώ το 33,5% χρησιμοποιεί προηγμένες τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών (ΑΙ, cloud, analytics).

δ. Η παραγωγικότητα ανά εργαζόμενο το 2023 είναι το 50% του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Τα πολύ μικρά επιχειρηματικά σχήματα έχουν ταχύτερη αύξηση παραγωγικότητας, αλλά παραμένουν σε χαμηλές βάσεις.

ε. Οι ΜμΕ, μέσα από διάφορους αγκυλωτικούς ρυθμιστικούς παράγοντες, εξακολουθούν να δέχονται διευρυμένες φορολογικές και διοικητικές πιέσεις.

Τα μέτρα που θα μπορούσαν να βελτιώσουν την υφιστάμενη κατάσταση είναι:

• Η εκμετάλλευση του ψηφιακού και πράσινου εκσυγχρονισμού μέσω ΕΣΠΑ.
• Η ενθάρρυνση συγχωνεύσεων με ουσιαστικά φορολογικά κίνητρα για επίτευξη οικονομιών κλίμακας.
• Οι ρυθμιστικές παρεμβάσεις με αναφορά κυρίως στην απλοποίηση των αδειοδοτήσεων, τη μείωση του ενεργειακού κόστους και την πρόσβαση σε χαμηλότοκα δάνεια, με παράλληλη καταπολέμηση των καρτελικών δομών για δίκαιο ανταγωνισμό.

Θα ήταν παράλειψή μου να μην τονίσω ότι, στις παραπάνω προτεινόμενες δράσεις έχουν διαδραματίσει ουσιαστικό και κομβικό ρόλο οι φορείς της αγοράς και οι εκπρόσωποί τους και ιδιαίτερα για τις ΜμΕ το Επαγγελματικό Επιμελητήριο της Αθήνας. Το μέλλον των επιχειρήσεων αυτών είναι ξεκάθαρα συνυφασμένο με το μέλλον και τις προοπτικές της εθνικής οικονομίας.

Θα ήθελα τη γνώμη σας και σε ό,τι αφορά τη στεγαστική κρίση και τις παροχές που ακούστηκε ότι θα ισχύσουν. Πιστεύετε ότι, είναι λύση τα όσα εξαγγέλθηκαν;

Το πρόβλημα είναι η αδυναμία όλο και περισσότερων νοικοκυριών, κυρίως νέων και χαμηλού εισοδήματος, να αποκτήσουν ή νοικιάσουν κατάλληλη, ασφαλή και οικονομικά προσιτή κατοικία.

Τα χαρακτηριστικά της διαχρονικής αυτής κρίσης, που στις μέρες μας είναι το υπ’ αριθμόν 1 πρόβλημα, είναι η αύξηση των ενοικίων μέχρι και 40% στα αστικά κέντρα, καθώς και η αύξηση κατά 50% στην Αττική των τιμών της αγοράς κατοικίας.

Η μείωση της προσφοράς προσιτής κατοικίας, σε συνδυασμό με την ολοένα και αυξανόμενη στροφή στη βραχυχρόνια μίσθωση, έχει επιδράσει αφαιρετικά στη συγκεκριμένη αγορά και έχει επιφέρει σημαντική μείωση στο πλήθος των προσφερόμενων κατοικιών.

Είναι οξύ κοινωνικό φαινόμενο με επιπτώσεις στην ισότητα, ισονομία, δημογραφία και κοινωνική συνοχή. Απαιτούνται σοβαρά μέτρα που να βασίζονται σε ολοκληρωμένη στεγαστική πολιτική με ισορροπία μεταξύ αγοράς, κοινωνικής προστασίας και ρυθμιστικής παρέμβασης.

Τα μέτρα που έχουν γίνει γνωστά, όπως τα «Σπίτι μου 1 & 2», η αξιοποίηση των δημόσιων ακινήτων, η επιδότηση του ενοικίου, αλλά και οι ουσιαστικές φορολογικές παρεμβάσεις, η άμβλυνση της φορολόγησης των ιδιοκτητών σε συνδυασμό με τη διακριτή και σημαντική έκπτωση του ενοικίου των ενοικιαστών, εάν εφαρμοστούν συνδυαστικά σίγουρα θα βελτιώσουν την κατάσταση.

Από τι πλήττεται, κατά τη γνώμη σας, περισσότερο αυτήν τη στιγμή το επιχειρείν στη χώρα μας;

Νομίζω ήδη το αναφέραμε. Χρειάζεται μια κοινή προσπάθεια όλων των εμπλεκόμενων φορέων για την άρση των αδικιών και κυρίως της γραφειοκρατικής αντίληψης που διαχρονικά υπάρχει στην αντιμετώπιση των συνθηκών της συγκυρίας.

Η επιχείρηση και η κοινωνία πρέπει να εισπράττει και να αντιλαμβάνεται το αντάλλαγμα των προσπαθειών της. Οι φόροι πρέπει να έχουν θετικό αντίκρυσμα στην καθημερινότητα του φορολογούμενου, έτσι ώστε να αντιλαμβάνεται ότι τους πληρώνει και πιάνουν τόπο.

Πώς βλέπετε το μέλλον μας ως χώρα οικονομικά, αλλά και σε ό,τι αφορά τις ελληνικές επιχειρήσεις; Θα μείνουν μόνο οι πολύ δυνατοί;

Το μέλλον της χώρας, εφόσον επικρατήσει η κοινή λογική και η δημιουργική αντιπαράθεση με δεδομένη την πολιτική σταθερότητα, μπορεί να χαρακτηρισθεί ως ευοίωνο.

Οι ΜμΕ θα είναι πάντα ο πιο σπουδαίος «παίκτης» και θα αποτελούν το κύτταρο της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας, αρκεί να εκσυγχρονίζονται και να διεκδικούν. Η, δε, εκάστοτε πολιτική εξουσία πρέπει να τους δείχνει τον ανάλογο σεβασμό και την αντίστοιχη βοήθεια.

Στο πρόσφατο παρελθόν είχατε κατέβει και υποψήφιος στις δημοτικές εκλογές. Η πολιτική είναι κάτι που σας ενδιαφέρει;

Νομίζω ότι, είμαι στο πεδίο της εφαρμοσμένης πολιτικής, ασκώντας το επάγγελμά μου και εκπροσωπώντας τους συναδέλφους μου. Εκείνο είναι που με ενδιαφέρει περισσότερο και όχι κάποια θέση εξουσίας μη παραγωγική.

Πάταξη φοροδιαφυγής. Πιστεύετε ότι, έχουν γίνει βήματα;

Η πάταξη της φοροδιαφυγής αρχίζει να κάνει γοργά και επιτυχημένα βήματα. Πέρα όμως από τις πραγματικά ουσιαστικές παρεμβάσεις του υπουργείου και της ΑΑΔΕ, χρειάζεται μια μεγάλη τομή στο φορολογικό σύστημα σε επίπεδο πολιτών, φυσικών προσώπων αλλά και επιχειρήσεων, με τη δημιουργία κινήτρων και δικαιοσύνης, έτσι ώστε να γίνεται κοινή πεποίθηση ότι «αξίζει να καταβάλουμε αυτό που μας αναλογεί».

Εσείς από την πλευρά σας, και ως πρόεδρος του ΛΣΑ, ποιες θέσεις έχετε στηρίξει και προτείνετε;

Εμείς στηρίζουμε ως φορέας την κοινωνία και την αγορά, όντας ενεργά και δραστήρια μέλη της και κυρίως, αγαπάμε τη δουλειά μας αλλά και τη χώρα μας.

Τέλος, μια συμβουλή στους αναγνώστες μας ως οικονομολόγος;

Εκείνο που θα ήθελα να συμβουλεύσω, τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο, στη δύσκολη συγκυρία που βρισκόμαστε, είναι να υπάρχει εθνική συνεννόηση, κοινή λογική και αλληλεγγύη στον συνάνθρωπο.